TSUE: Sprzedaż używanych ebooków bez zgody wydawcy nielegalna

Spółka Tom Kabinet prowadziła portal, na którym zapewniała jego użytkownikom dostęp do posiadanych przez siebie utworów – książek w postaci cyfrowej. Dwie niderlandzkie organizacje, Nederlands Uitgeversverbond (NUV) oraz Groep Algemene Uitgevers (GAU), zajmujące się ochroną praw wydawców w tym kraju, zażądały zakazania udostępniania ebooków użytkownikom portalu lub zwielokrotniania tych książek, na co nie zgodził się Tom Kabinet.
 

NUV i GAU argumentowały, że działalność polegająca na sprzedaży używanych ebooków jest niedozwolonym publicznym udostępnieniem i jako takie stanowi naruszenie praw autorskich. 

Tom Kabinet stał na stanowisku, iż w następstwie sprzedaży książki na terytorium Unii przez podmiot praw autorskich lub za jego zezwoleniem, nastąpiło wyczerpanie wyłącznego prawa wydawcy do zezwalania na jej publiczne rozpowszechnianie i wobec tego książka może stanowić przedmiot swobodnego obrotu. 

Na skutek wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożonego przez sąd krajowy, 19 grudnia 2019 r. w sprawie wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (C-263/18).
 

TSUE przychylił się do stanowiska powodów, uznając, że dostarczanie publiczności książki elektronicznej poprzez pobranie, dla celów stałego użytku, mieści się w pojęciu „publicznego udostępniania”, które należy rozumieć jako obejmujące każde udostępnianie utworu odbiorcom nieznajdującym się w miejscu, z którego udostępnianie pochodzi, a zatem każdą transmisję lub retransmisję tego rodzaju, drogą przewodową lub bezprzewodową, o ile utwór zostanie udostępniony publiczności. 

Nie wchodzi zaś w zakres prawa do „publicznego rozpowszechniania” (art. 4 ust. 1), w rozumieniu dyrektywy 2001/29 o prawie autorskim. 

W uzasadnieniu wyroku, Trybunał wskazał, że zasadą jest, iż „(…) podaniu do wiadomości książki elektronicznej towarzyszy generalnie licencja na używanie uprawniająca tylko do odczytania przez użytkownika, który pobrał daną książkę elektroniczną, tejże książki przy użyciu własnego sprzętu.” Działalność Tom Kabinet jest zaś udostępnianiem publiczności, a liczba osób, które mogą mieć dostęp do tego samego utworu jest znaczna. 

Trybunał wskazuje, że „(…) zastosowanie tej zasady wyczerpania do książek elektronicznych grozi naruszeniem interesu podmiotów praw autorskich w otrzymaniu za utwory odpowiedniego wynagrodzenia w znacznie większym stopniu niż w przypadku książek na nośniku materialnym, ponieważ zdematerializowane kopie cyfrowe książek elektronicznych nie pogarszają się wraz używaniem, a zatem stanowią doskonałe substytuty nowych kopii.” 

Wyrok Trybunału jest zatem o tyle istotny, iż podkreśla różnicę w zakresie praw autorskich wynikającą z samego sposobu dystrybucji utworu. 

Warto podkreślić, że takie rozumienie zagadnienia, wpisuje się w praktykę obowiązującą w przemyśle gier wideo, a dokładniej przy cyfrowej ich dystrybucji. Poprzez platformy takie jak choćby Steam, Origin czy należący do CD Projekt, GOG, użytkownik zakupić może jedynie licencję na korzystanie z gry, która nie może być przedmiotem obrotu, co wyraźnie wynika z regulaminów tych platform, podczas gdy zakupując egzemplarz gry na nośniku fizycznym, można bez przeszkód nim dysponować.